Driven by Freedom - Gedreven door Vrijheid
Maandag 26 januari 2015 @ 07:09
Vandaag was een van die dagen die een onuitwisbare herinnering creëert. Voor mij is het er eentje die je kunt vergelijken met als je een steentje in het water gooit; je krijgt een golfje en daardoor is het water nooit meer hetzelfde.
We zijn naar Robben Island geweest. Het eiland waar Nelson Mandela 18 jaar gevangen heeft gezeten. Onze gids was een van de gevangen daar geweest, voor bijna 10 jaar. Hij was een politieke gevangen, een saboteur, zoals ze dat toen noemde. Hij vertelde over z’n leven daar, hoe het was. Het verschil tussen de zwarten en de gekleurden. De bewakers waren wit. En er is ooit één witte gevangene geweest. Maar voor kort, hij werd daarna gedeporteerd naar de gevangenis in Pretoria, waar alle witte zaten die naast de zwarten vochten tegen de Apartheid. Hij vertelde dat de zwarten, waaronder ook Nelson Mandela en onze gids, minder te eten kregen. Geen brood, alleen maar mais. In de tijd van Mandela mochten zij maar 2 brieven per jaar ontvangen en schrijven en douchen met zeewater, eens per week. Toen onze gids er zat was dit al veranderd naar elke maand een brief en vaker douchen met zoetwater. De omstandigheden waren niet meer zo hard.
Onze gids zei heel mooi: “Changes weren’t drop to us by the sky, it was done by the ones who were here before us.” Oftewel “De veranderingen kwamen niet uit de lucht vallen, zij kwamen door degene die hier voor ons waren.” En die veranderen waren groot, in verhouding met hoe slecht in de begintijd van Nelson Mandela was. Maar dan nog, het was een gevangenis en niet te vergelijken met die van nu. De hokjes waren klein, je moest op een emmer, enz. Of je zat met meer dan 60 man in een ruimte, met een paar toiletten en een paar emmers.
In het begin zaten alle criminelen bij elkaar, maar later werden de politieke gevangen gescheiden van de anderen. Zij werden ook meteen slechter behandeld, mochten bijvoorbeeld niet naar een begrafenis van een familielid. Dat was te gevaarlijk. De moordenaar mocht zonder pardon.
In de jaren 80 werden er verschillende propagandafoto’s gemaakt. Het Rode Kruis en Amnestie waren zich met de omstandigheden op Robben Eiland aan het bemoeien. Op een van de foto’s zag je de binnenplaats, aan de ene kant de politieke gevangen die verstelwerkzaamheden aan het doen waren aan oude uniformen en aan de andere kant de andere gevangenen die rotsen zaten te vermalen, het zware werk. De boodschap was dat ze politieke gevangen dus beter behandelden dan de anderen. Maar, vertelde onze gids, zodra de boodschap was overgekomen, werd de situatie weer als vanouds. De politieke gevangen moesten werken in de kalkgroeve, zwaar werk en zonder bescherming, waardoor zij later onder andere veel last kregen van hoornvliesontsteking.
Bij de foto deelde onze gids, niet wetend, ook een van mijn overtuigingen; “dat niemand slecht wordt geboren.” Toen ik reageerde dat ik het daarmee eens was, boog hij zijn hoofd en keek naar de grond. Na een tijdje keek hij mij weer aan en zei dat hij “geen haat kon blijven voelen naar de blanken. En dat het heel belangrijk is dat wij dat onze kinderen ook vertellen.” Ik kon niets anders dan geëmotioneerd knikken.
Hij vertelde hoe het boek van Nelson Mandela, “Long walk to Freedom”, uit de gevangenis is gesmokkeld. Een pracht verhaal wat de saamhorigheid van de gevangen duidelijk aangaf.
Robben Island (iets meer dan 5 km2) heeft verschillende functies gehad: het was een walvisstation, slavenhandelplek, leprakolonie en van 1961 tot 1996 de beruchte gevangenis. Nu is het een museum en vermeld op de Unesco World Heritage list. Het is bijzonder dat voormalige gevangen, we hebben er meerdere ontmoet, nu gids zijn en er nog wonen. Zij vinden het van groot belang dat het verhaal van hen en de Apartheid wordt verteld, wat maakt dat zij daar nu nog zijn.
Naast Nelson Mandela hebben er nog vele andere bekende namen gezeten, namen die van betekenis waren voor de val van de Apartheid. Als je dat zo kunt stellen. Nu is de situatie hier in Zuid-Afrika weer scherp. De huidige president heeft zoiets gezegd als dat alle ellende in het land komt doordat de ‘witten’ tig jaar geleden hiernaar toe zijn gekomen. Ik vind het beangstigend dat iemand deze tweestrijd zaait. Jammer ook, want Zuid-Afrika is een prachtig land, met mogelijkheden, als men dat wil. Maar na het gesprek met onze gids van vanochtend, heb ik ook wel hoop dat het uiteindelijk misschien wel goed komt. Er zijn nog mensen die anders denken…..
twee reacties